Door de ongebreidelde verstedelijking zijn landschap en natuur in het Oer-IJ gebied tussen Velsen, Zaanstad en Alkmaar steeds meer onder druk komen te staan. Met alle gevolgen van dien. Maar met een aantal gerichte doordachte maatregelen is het nog mogelijk het tij te keren. Die conclusies trekt bioloog Bart Korf in het Kennisdocument ‘Natuur in het Oer-IJ gebied’ dat hij heeft gemaakt in samenwerking met landschapsecoloog Finette van der Heide en sociaal geograaf Jos Teeuwisse.
Het is vooral de versnippering van het landschap en de doorsnijding van het gebied door wegen en woningbouw waardoor de samenhang en eenheid in het landschap verdwijnt en de natuur steeds meer terrein verliest. Dit proces kan worden gestopt door op een slimme manier die verloren verbindingen te herstellen. Daar profiteren niet alleen planten en dieren van, maar wordt het ook mogelijk verantwoord in te spelen op de groeiende behoefte aan ‘groene recreatievoorzieningen’ van bewoners uit de omliggende steden. Het mes snijdt dan aan twee kanten.
Kansen liggen er door bestaande elementen in het landschap beter te benutten, zoals de ring van forten uit De Stelling van Amsterdam. Ook bieden zogenaamde ‘groene scheggen’, die de natuur tot in de stad moeten brengen, nieuwe mogelijkheden om iets aan de teloorgang van de natuurwaarden te doen. Zo zijn er tientallen praktische mogelijkheden die kunnen bijdragen aan het herstel van de samenhang in het gebied , waardoor een betere uitwisseling van flora en fauna ontstaat en het verstoorde biologisch evenwicht de kans krijgt zich te herstellen.
De geologische ontstaansgeschiedenis maakt het Oer-IJ gebied bijzonder. Tot aan het begin van de jaartelling stroomde hier een noordelijke zijtak van de Rijn, die bij Castricum in zee uitmondde. De rivier heeft het landschap grofweg in drie zones verdeeld; duinen en zand in het westen, klei in het voormalige stroomgebied en veenweides aan de oostkant. Elk met eigen kenmerken, waardoor een grote gevarieerdheid is ontstaan. Landschappelijk, cultuurhistorisch en ecologisch van bijzondere waarde, concludeert het Kennisdocument. ,,Een uniek getijdenlandschap, dat zich nog goed laat lezen. Iets om zuinig op te zijn’’
Het rapport inventariseert, analyseert en komt met conclusies en aanbevelingen. De publicatie is vooral bedoeld als inspiratie- en informatiebron voor ambtenaren, gebiedsontwikkelaars en bestuurders die zich beroepsmatig bezighouden met de inrichting van het buitengebied. Klik hier om het kennisdocument te lezen.
Een bijlage bij dit kennisdocument is de inventarisatie locale initiatieven in het Oer-IJ gebied die er op gericht zijn de biodiversiteit en ecologische waarden te verbeteren. Klik hier om die notitie te kunnen lezen.