Museum Kennemerland initieert scholenproject

Museum Kennemerland is de initiatiefnemer van een lesprogramma voor basisscholen over de ontstaans- en bewoningsgeschiedenis in Midden-Kennemerland. Inmiddels hebben verschillende organisaties zich aangesloten en is er een speciale website en een digitale krant, die de jeugd op speelse wijze kennis laat maken met 5.000 jaar geschiedenis van hun eigen omgeving.

Dagblad Kennemerland publiceerde een uitgebreid artikel over het onderwerp. Het is hieronder terug te lezen:

Een compleet lesprogramma over 5.000 jaar Midden-Kennemerland. Van het ontstaan van het landschap tot het graven van het Noordzeekanaal en de industrialisatie. ’De Kern van Kennemerland’ is vanaf deze week beschikbaar voor alle basisscholen in de omgeving. Wel zo bijzonder: het speels vormgegeven lesmateriaal is door voornamelijk vrijwilligers opgezet vanuit Museum Kennemerland in Beverwijk.

Digitaal bladerend door het aanbod wordt op verrassende wijze duidelijk hoe het een met het ander samenhangt. Neem de grote, moderne industrieën van staal en papier die nu zo kenmerkend zijn voor de IJmond. Hebben die niet ergens hun voedingsbodem in het rijke ambachtsleven dat zich in de middeleeuwen langs het Wijkermeer al ontwikkelde?

Datzelfde Wijkermeer bracht in de 17e eeuw welgestelde Amsterdammers naar hier, waar ze hun luxueuze buitenplaatsen lieten aanleggen voor met name zomers vertier. In de zomer, als de stank vanuit de grachten Amsterdam tot een hels oord maakte, was het aan deze kant van het IJ paradijselijk toeven. Boerderijen bouwden ze ervoor om, maar ook kastelen: Jan Deutz, vrijheer van Assendelft en Assumburg en heer van Heemskerk, kocht in 1694 voor 57.000 gulden Slot Assumburg om het te verfraaien met een Franse tuin met waterpartijen.

Als eind 19e eeuw het Wijkermeer wordt ingepolderd, is dat om vrij baan te kunnen geven aan een nieuwe waterverbinding met Amsterdam, een die als rap draaiend vliegwiel de industrialisatie van het gebied aanzwengelt en het landschap ingrijpend verandert: het Noordzeekanaal.

Sinds de aanleg van het kanaal ligt Midden-Kennemerland in tweeën, zou je kunnen zeggen. „Maar voor ons bestaat die scheiding niet”, zegt René Muetstege, projectleider van de Kern van Kennemerland. „Voor ons is het nadrukkelijk één gebied. Het is ook wel zo boeiend om kinderen zich een voorstelling te laten maken van hoe dit gebied eruitzag vóór het kanaal er was.”

De kiem voor wat nu een uitgebreid educatief programma is voor leerlingen van alle groepen van het basisonderwijs was vijf jaar geleden de verbouwing van Museum Kennemerland. Omdat het museum zolang is gesloten, ook voor de scholen die hier vaste bezoeker zijn, besluit museummedewerker Ria van Roon met een zelfontwikkeld lespakket langs diverse basisscholen rond te gaan trekken om over de geschiedenis van Kennemerland te vertellen. Als de kinderen niet naar het museum kunnen komen, komt het museum naar de kinderen toe. Muetstege: „Toen die verbouwing klaar was, was duidelijk dat we dat ’naar de scholen toegaan’ niet meer kwijt wilden. Daar moesten we meer mee!”

Al gauw werd de samenwerking gevonden met OBS ’t Kraaienest in Beverwijk, waar leerkracht Anke Munsterveld het idee met alle liefde omarmde. De tijd leek er gewoon rijp voor. Het zal toch niet alleen maar toeval zijn dat Nikki Kröder van het Beverwijkse creatieve ondernemerscollectief Studio O in diezelfde tijd bij het museum aanklopte voor een samenwerking op het gebied van cultuur- en erfgoededucatie.

Muetstege: „Vervolgens hebben we het Centrum voor de Kunsten Beverwijk benaderd om mee te doen. Zij hadden al een lesprogramma op cultuurgebied, maar nog niet over erfgoed. Het zou naadloos aansluiten.” Welnu, dat vond directeur Debora Vollebregt van het centrum ook. Recentelijk haakte ook Cultuurhuis Heemskerk aan.

Het tij zat daadwerkelijk mee. In 2018 stelde minister Ingrid van Engelshoven van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) miljoenen aan subsidie beschikbaar voor erfgoedonderwijs. Dat er op dat gebied eigenlijk bitter weinig gebeurde, was ook tot het ministerie doorgedrongen. Alleen al het voor behoud en vakkundige restauratie van het waardevolle Nederlands erfgoed is educatie ondertussen van levensbelang. De noodzaak om wat te gaan doen, werd serieus onderkent.

Kern van Kennemerland hapte toe en werd een van de eerste projecten die een subsidie van 80.000 euro werd toegekend vanuit de zogenoemde regeling ’Mediakunst- en Erfgoededucatie.

Muetstege: „Scholen hebben tegenwoordig een wettelijke verplichting om aan erfgoededucatie te doen. Maar hoe ze dat moeten doen, is nog veelal onduidelijk. Een aantal provinciebesturen heeft het initiatief genomen om programma’s te ontwikkelen, onder meer in Gelderland, maar in Noord-Holland is het eigenlijk nagenoeg stil gebleven. Wij zijn in dat gat gesprongen.”

Het Erfgoed Team van de Kern van Kennemerland bestaat inmiddels uit een groep enthousiaste erfgoedspecialisten en vakdocenten. Er zit zelfs een danslerares is. En niet zomaar. Muetstege: „De jongste groep maakt aan de hand vaan een dansje kennis met de tuinders die in dit gebied lange tijd hebben bepaald. Spitten, zaaien, wieden en oogsten – het komt er allemaal in voor. Dat is een heel leuke manier om die heel jonge kinderen iets over de geschiedenis te leren.”

Zo staat het programma vol met even speelse als leerzame elementen die bij elkaar die 5.000 jaar geschiedenis belichten. Op de algemeen toegankelijke website is daarvan al veel te zien, wie een abonnement heeft en kan inloggen, komt bij de digitale krant met eindeloos veel doorklikmogelijkheden.

Tekst, foto’s, plattegronden, cartoons, animaties en video’s maken het leren over wat zich in al die duizenden jaren heeft afgespeeld enorm veel leuker dan het in je hoofd stampen van de tafels van 1 tot en met 12 en het onder de knie krijgen van staartdelingen en werkwoordsvormen.

Zo vind je bij het thema ’Landschap’ een kort maar uiterst doeltreffend animatiefilmpje over hoe de duinen nou eigenlijk zijn ontstaan. Doorklikkend onder het kopje ’Verdediging’ brengt je bij onder meer prachtige 180-gradenluchtfoto’s van alle forten van de Stelling van Amsterdam. Bij het thema ’Industrialisatie’ zijn er video’s te zien die beschikbaar zijn gesteld door Tata Steel en Crown van Gelder over hun productieprocessen. En zo zeil je van het ene naar het andere stuk geschiedenis van Midden-Kennemerland.

Muetstege: „Dit programma zal nog groeien en groeien. We richten ons op het basisonderwijs, maar je ziet vanzelf wel, dat het daarbij niet hoeft te blijven. Het is ook daarbuiten hartstikke leuk om hiermee aan de gang te gaan. De geschiedenis leeft.”

(Tekst Richard Stekelenburg/ Dagblad Kennemerland)

Zie de website: kernvankennemerland.nl