In 2013 startte een bescheiden clubje bij het landschap betrokken bewoners uit de regio Castricum het initiatief waarmee meer aandacht wordt gevraagd voor de kwaliteit en kwetsbaarheid van het Oer-IJ gebied, de groene long in de driehoek Zaanstad, Alkmaar en Velsen. Nu tien jaar later staat er een organisatie waar meer dan 75 vrijwilligers actief zijn.
Burgemeester Karen Heerschop was naar het jubileumfeestje gekomen om daar een van de oprichters van de stichting Jos Teeuwisse uit Castricum namens de Koning te feliciteren en hem voor zijn jarenlange werk voor behoud van het landschap tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau te benoemen en hem de daarbij behorende versierselen op te spelden.
Het jubileum wordt vooral intern gevierd, maar het is ook een moment waarop met genoegen wordt vastgesteld dat het gebied weer op de kaart staat. De rivier, die tot aan het begin van de jaartelling bij Castricum in zee uitmondde, is een nieuwe inspiratiebron voor de toekomstige inrichting van het buitengebied.
Die aandacht is er dankzij de vele initiatieven van Stichting Oer-IJ de afgelopen jaren. Zoals onder meer met het publiceren van kennisdocumenten, het maken van fiets- en wandelroutes, het geven van excursies, het organiseren van lezingen, introductie van educatieprojecten op scholen en het verzorgen van tal van publicaties. Met als hoogtepunten het jaarlijkse wandelevenement de Oer-IJ Expeditie en het uitgeven van de Oer-IJ Atlas, een standaardwerk waarvan er bijna 4.000 zijn verkocht.
De doelstellingen van Stichting Oer-IJ zijn breder. De komende jaren zal nog meer worden ingezet op meepraten over de toekomst van het landschap. Het bestuur van deze kennis- en netwerkorganisatie bepleit een regionaal beleid waarbij gerichter wordt gezocht naar mogelijkheden om actuele problemen in samenhang aan te pakken. Zo kunnen beheer van het erfgoed, natuurontwikkeling, duurzame landbouw, economie, woningbouw en verkeersafwikkeling beter op elkaar worden afgestemd en nieuwe ongedachte oplossingen bieden. Hiermee kunnen ook de karakteristieke kwaliteiten van het Oer-IJ gebied worden beschermd en versterkt.
Bewustzijn, beleving en beïnvloeden blijven de kernthema’s voor de komende jaren. Naar aanleiding van het jubileum is een analyse gemaakt van de doelstellingen en in hoeverre die zijn gerealiseerd. Dit document is digitaal op de website van de stichting te lezen. De recente verkiezing van een plek in de Duurzame Top 100 van burgerinitiatieven van dagblad Trouw beschouwt de jubilerende Stichting Oer-IJ als een groot compliment en een erkenning en dat ze op de goede weg zitten.
Van het jubileumboekje ‘Hoe je een verdwenen rivier op de kaart zet’ is op de website (www.oerij.eu) een digitale versie beschikbaar. Op het Erfgoedpark De Hoop in Uitgeest is in een houtdroogloods een infopunt geopend met aandacht voor de ontstaans- en bewoningsgeschiedenis van het Oer-IJ gebied.
