Foto: Léon Klein Schiphorst
De Bleek is een fossiel duin ten zuidoosten van Egmond aan Zee. Dit duin staat symbool voor de natuurlijke en door de mens beïnvloede kustduinontwikkeling in Noord-Kennemerland. Daarmee is het aardkundig van internationaal belang.
Het brede duin- en strandwallengebied tussen Wijk aan Zee en Schoorl is pas gedurende de laatste duizend jaar ontstaan. Lange tijd bestonden er één of meerdere openingen in de kust, zogenaamde zeegaten. Tot ca. 3.300 jaar geleden was het Zeegat van Bergen actief, een grote inham die in verbinding stond met het laaggelegen achterland van het huidige West-Friesland en het IJsselmeergebied. Later was vooral het estuarium van het Oer-IJ van belang. Het Oer-IJ mondde tot het begin van de Romeinse tijd uiteindelijk bij Castricum in zee uit.
Uitzichtduin De Bleek behoort tot de Jonge Duinen. Het vormt onderdeel van de meest oostwaartse duinenrij, de zogenaamde binnenduinrand. De aardkundige waarde is dat dit duin representatief is voor de tweede fase van duinvorming, tussen ca. 1330 n.Chr. en 1600 n.Chr.. Deze duinrand bestaat uit een kamduinenreeks, die is vastgelopen op de vegetatiegordel die door de mens werd onderhouden ter voorkoming van het overstuiven van de landinwaarts gelegen nederzettingen en landbouwgronden. Het bijzondere van uitzichtduin De Bleek is dat het bovenop een hoog punt van deze kamduinenreeks ligt.
Langs de binnenduinrand kwelde zoet grondwater op en ontsprongen duinrellen, waardoor deze zone zeer belangrijk was voor de watervoorziening. In de omgeving van Egmond werd het zoete, schone water tevens gebruikt bij de papierproductie van een papiermolen. Daarnaast zijn de veldjes langs de binnenduinrand in de 17e en 18e eeuw gebruikt om het gewassen linnen te bleken. Het gebied ´De Bleek´, aan de zuidwestelijke voet van het uitzichtduin, is zo´n veldje.
Bijzonder aan dit gebied is ook, dat het oorspronkelijke reliëf van de Oude Duinen (aangeduid met de term ´nollenland´) hier bewaard is gebleven. Op veel andere plekken is het oorspronkelijke reliëf verdwenen en is het nollenland omgevormd tot vlakke bloembollenakkers. Daarentegen wordt hier het nollenland al eeuwen gebruikt om extensief vee te weiden. Hierdoor is een specifieke combinatie van plantensoorten ontstaan. De vorm van het landschap is zeer karakteristiek voor dit soort landjes en heel zeldzaam.
Beleefbaarheid: De Bleek is een uitzichtduin met een voetpad naar de top. Parkeren op parkeerplaats, TOP ‘De Bleek’. Bovenop staat een informatiepaneel. Het fantastische uitzicht vanaf het duin, naar het westen de duinen en naar het oosten de bollenvelden in de binnenduinrand, is het resultaat van een mooi samenspel van mens en natuur.
Bron: Aardkundige Waarden van het Oer-IJ gebied 2021
